Artikel geplaatst door Klant op vrijdag 27 november
Bankiers en politici niet vertrouwen
Ook wij werden verrast door hoe diep deze financiële en economische crisis is. Ook wij hebben in 2007 aandelen geselecteerd, waarvan we nu denken: "hadden we maar....". In zo'n situatie kan je twee dingen doen. Je kunt in de slachtofferrol blijven hangen, of je kunt actie ondernemen. En met actie ondernemen bedoel ik: kennis verzamelen. Vragen stellen als: waarom hebben we dit niet zien aankomen? Hoe kunnen we in de toekomst beter tegen dit soort zaken bewapend zijn?
Misleidende balanscijfers
Het antwoord daarop is eigenlijk heel eenvoudig. Allereerst hebben we aandelen geselecteerd op basis van balanscijfers die achteraf misleidend bleken te zijn. Daar is niets aan te doen, want als je balanscijfers vooraf niet vertrouwt, kom je nooit tot het selecteren van een aandeel. Dat is een conclusie waar geen speld tussen is te krijgen, maar die tegelijk te gemakkelijk is. Want deze crisis heeft ons geleerd dat je verder moet kijken...
Automatisch vertrouwen in "het systeem"
Wat wij verder hebben geleerd is dat we eigenlijk zijn opgegroeid met een bepaald automatisch vertrouwen in "het systeem".
Enkele voorbeelden: als u enkele jaren geleden aan Nout Wellink dacht, dan was u misschien ook van mening dat hij een zeer intelligente, betrouwbare indruk maakte. Hij wordt zelfs nu door pers en het grote publiek nog steeds zeer serieus genomen. Duisenberg werd als een grootheid beschouwd, maar in zijn periode werd overduidelijk de kiem gelegd voor de huidige crisis. En trouwens, die Nederlandsche Bank, die Belgische Nationale Bank en de ECB hebben toch grote kantoorgebouwen, helemaal vól met mensen? Die mensen zullen toch wel gewoon hun werk doen? Ze zullen toch niet een hele dag nutteloze e-mails naar elkaar sturen?
Zo'n man zal toch niet zómaar die baan hebben gekregen?
Ook een minister van Financiën wordt automatisch serieus genomen, want zo'n man zal toch niet zomaar op zo'n post terecht komen? Geithner stond in zijn vorige functies echter wel aan de basis van de huidige ellende, en doet ook nu hard zijn best om er een puinhoop van te maken. Greenspan was het orakel van Oregon, die op handen werd gedragen. Als hij sprak, luisterde iedereen met ingehouden adem. Hij is nummer één veroorzaker van deze crisis. Zijn opvolger Bernanke is hard bezig om ervoor te zorgen dat deze crisis zo lang mogelijk zal duren.
De Rabobank (een op het oog solide bank) schermt ook nu nog met het feit dat het een triple-A bank is. Dit omdat het publiek nog steeds automatisch vertrouwt op het oordeel van een rating agency. "Zo'n triple-A zullen ze toch wel niet zómaar krijgen?", hoor je de meeste mensen denken. Ook wij vertrouwden automatisch op de cijfers die dit soort rating agencies gaven, net als vele directies van Europese banken deden, toen ze in de beruchte "mortgage backed securities" investeerden. We hebben het zo van jongs af aan geleerd en het werkte altijd. We wisten niet beter. Met de nadruk op wisten, want het voordeel is dat we nu wél beter weten.
Automatisch vertrouwen in logica
Daar komt bij dat wij, net als u en de meeste anderen, logisch denkende mensen zijn. We zijn er hierbij te automatisch vanuit gegaan dat overal in de Westerse wereld een zekere logica geldt. Je gaat er bijvoorbeeld automatisch vanuit dat iemand geen hypotheek krijgt als hij niet eens een baan heeft. Of dat het onmogelijk is dat iemand bij het aanvragen van een hypotheek niet eens een salarisstrook hoeft te laten zien. Of dat als wij nuchter mensen met boerenverstand iets de logica zelf vinden, dat een minister of centrale bankier dat al helemáál vindt.
De grote les
De allergrootste lessen die we hebben geleerd zijn dan ook dat we overheidsfunctionarissen als politici, centrale bankiers, etc. vooral nooit serieus moeten nemen. Dat we deze mensen zéér kritisch moeten beoordelen op wat ze daadwerkelijk dóen, en dus vooral niet op hun woorden. Dat we ze vooral niet moeten vertrouwen. Dat ze vaak niet eens worden gehinderd door enige kennis van zaken. Dat het eigenlijk grotendeels een stel idioten zijn.
Tweede grote les is dat we nooit meer zaken automatisch mogen aannemen omdat het de logica zelf is. Logica wordt te vaak met voeten getreden. Zie ook de banken die worden gered, de enorme hoeveelheden geld die in de economie worden gepompt. Als je naar politici en centrale bankiers luistert, dan "is het allemaal logisch en dringend nodig". Het tegenovergestelde is waar. Het is niet logisch, en al helemaal niet dringend nodig. Het is economische waanzin en het is immoreel. Logisch en dringend nodig is dat ze hun handen thuis houden, de markt haar werk laat doen, de rol van de overheid fors terug dringen en belastingen fors verlagen.
Pessimisme dat leidt tot optimisme
Geen erg positief beeld, dat we hier schetsen. Ik geef het gelijk toe. Het valt in deze tijden ook niet mee om idealist te zijn. Wij zijn dat absoluut niet. We zien wat ze doen en we vermoeden dat we jaren van hoge inflatie tegemoet gaan. De lessen uit het verleden zorgen ervoor dat we nu gewapend zijn.
Allereerst met het besef dat in tijden van recessie fortuinen zijn verdiend door mensen die de juiste strategie hadden. Mensen die niet geloofden in de optimistische prietpraat van media en politici, maar die goed uit hun ogen keken, feiten koel analyseerden, en die vooral hun eigen koers vaarden.
Wij behoren nu tot deze mensen. We weten wat er op ons af kan komen. We weten ook wat te doen áls zaken op ons afkomen. We zijn klaar voor iedere situatie. Dat stemt ons optimistisch.
G20 moet actie ondernemen
De inzet van de G20-bijeenkomst was duidelijk: of er worden doeltreffende acties ondernomen waardoor omvang en duur van de depressie beperkt worden, of men continueert het politiek theater, doet onvoldoende en veroorzaakt een oncontroleerbare langdurige ineenstorting van de wereldeconomie. Het internationale financiële systeem is thans het kernprobleem. Symptoombestrijding betekent verlenging van de lijdensweg van talloze uit de boot vallende wereldburgers.
De slotverklaring van de G20 is helaas vaag en doet onvoldoende recht aan de ernst van de situatie. Er is behoefte aan concrete oplossingen voor de hierna genoemde vraagstukken.
De financiering van overheden.
Gedoeld wordt op structurele tekorten en de wijze van belastingheffen. Het verschijnsel doet zich voor dat landen die al jaren teveel uitgeven nu budgettair stimuleren, banktekorten aanzuiveren en anderen oproepen hetzelfde te doen. Daarmee wordt een oorzaak van de huidige instabiliteit geprolongeerd. Extra ontwrichtend werkt de omstandigheid dat landen die zich stimulerende maatregelen wel kunnen permitteren de portemonnee dicht houden.
De wijze waarop tollenaarsacties mondiaal worden vormgegeven creëert duurzaamheidsproblemen. De meeste belastingen worden, direct of indirect, geheven over toegevoegde waarde. Het verbruik is niet zelden onbelast. Dat bevordert substitutie van arbeid door grondstoffen en milieu. Aanpakken van belastingparadijzen heeft weinig van doen met oplossen van een solvabiliteitscrisis.
Inkomensverschillen.
Grote verschillen tussen arm en rijk ondermijnen de effectiviteit van (fiscale) impulsen. Rijken gaan er niet meer door uitgeven en mensen zonder inkomen profiteren niet van verlaging van inkomstenbelasting. Ingebouwde stabilisatoren, zoals een sociaal vangnet, beperken vraaguitval effectiever.
Een internationaal betaalmiddel.
De positie van de dollar is decennia misbruikt om de consumptie van Amerikanen op peil te houden terwijl hun arbeidsbeloning dat niet toestond. Financiële constructen compenseerden de tekortschietende productie. Een verwarrende verzameling van derivaten die als een loden last op het financiële systeem drukt en die de dollar bedreigt was het gevolg. Een nieuw, onbesmet, synthetisch betaalmiddel kan worden gevormd m.b.v. een mandje van valuta's. Vanzelfsprekend moet de weging van valuta's in het mandje worden vastgesteld. Een minder prominente dollar ligt voor de hand. Valutaspeculatie dient verhinderd te worden omdat daardoor het systeem destabiliseert.
De door Amerikanen in 1944 (Bretton Woods) afgeschoten voorstellen betreffende een wereldmunt van Keynes zijn weer actueel. Misschien kan tevens zijn mening dat structurele nationale tekorten en overschotten onwenselijk zijn, in beleid vertaald worden.
Het IMF zal waarschijnlijk een prominenter rol krijgen in een nieuwe architectuur. Er is meer geld nodig om wankelende economieën overeind te houden dan ter beschikking gesteld is. Gedacht moet worden aan een verdrievoudiging van de nu overeengekomen kredietbasis van het IMF. Logischerwijs betekent dat een herschikking van zeggenschap in het IMF ten faveure van landen die nieuwe reserves inbrengen.
De nutsfunctie van banken.
De nutsfunctie van banken is te belangrijk om aan gevallen reuzen over te laten. Nationalisatie en splitsing in kleinere eenheden met een eigen specialisme is een optie. De last van "geavanceerde financiële innovaties" dient voor een aantal jaren geneutraliseerd te worden. Daarvoor zijn verschillende eerder bespoken constructies denkbaar. Ook voor niet onder de staat vallende banken dient de maximale omvang gelimiteerd te worden. Regulering en supranationaal toezicht zijn noodzakelijk. Het verdient aanbeveling voor het aanpassingsproces geen wissel te trekken op cognitieve dissonantie bij Amerikaanse financiële bestuurders; zij hebben (op 2 april) gekozen voor versoepeling van de waarderingsregels betreffende "fair value" van incourante assets.
Scherper maatregelen tegen protectionisme.
Het uitgangspunt dat de regels van de WTO, een kader voor handelen zijn is ontoereikend; er zijn meer dan voldoende legale (en toegepaste) manieren om de bestaande regels te omzeilen. De regels zelf moeten worden aangepast.
Ten aanzien van de genoemde problemen zijn door de G20, bij alle vertoon van eensgezindheid, onvoldoende concrete afspraken geformuleerd. Het vervolg laat zich raden: ....
men deed een plas
en alles bleef zoals het was.
Marktbeeld
Ford maakte gisteren bekend dat het haar schuld met 9,9 miljard heeft teruggebracht. De onderneming deed het door het inzetten van kasgeld en het ruilen van de schuld voor 468 miljoen aandelen. Met deze stap heeft de onderneming haar jaarlijkse rentelasten met een half miljard verminderd. Voor de beleggers houdt het in dat er een flinke verwatering heeft plaatsgevonden.
- De FED heeft aangegeven dat ze zal samenwerken met de ECB, BoE, Japanse centrale bank en de Zwitserse Centrale bank als er Amerikaanse instituten gered moeten worden... Dat lijkt een belangrijke mededeling, maar daar deze centrale banken allemaal onder invloed van dezelfde familie staan, is het lood om oud ijzer. We weten nu echter officieel dat ze bij problemen wereldwijd de geldkraan openzetten.
- De beurzen in de wereld zijn even aan het corrigeren. Het is geen halszaak, maar we gaan her en der een procentje of wat omlaag. Heel gezond na de enorme stijgingen van de laatste tijd.
- Zwitserland lijkt volledig onder de Amerikaanse druk te bezwijken en haar bankgeheim volledig prijs te willen geven. Ik schat zo in dat het voor de wereld geen slechte zaak is. Teveel despoten en superrijken hebben al te lang belastingen kunnen ontduiken door dit Zwitserse bankgeheim.
Analyses
AEX Gisteren kwam de donkere candle na de Doji. Een duidelijk negatief signaal. Ook zitten we aan de bovenkant van de Bollingerbands. De kans dat we iets gaan dalen is dus zeer groot. Eerste koersdoel is 218.
Wolters Kluwer Vorige week is in het algehele hosanna beursgewoel ook het aandeel Wolters Kluwer flink gestegen. We zagen echter donderdag al een Doji en daarna twee zwarte candles. Ik verwacht een terugval tot in eerste instantie 12,2.
Koninklijke Olie Na mijn vorige analyse is het aandeel RDS stil blijven liggen. Ook in de algehele prachtige beurs van de laatste weken deed het aandeel niets. Gisteren sloten we op 16,75. Deze lieveling van de top van de Nederlandse beroepsanalisten is al meer dan 10 jaar een zwarte zwaan. Ik sta er versteld van dat ondanks de slechte trackrecord een topanalist van bijvoorbeeld SNS aanhoudend positief blijft. Hoe lang mag je als beroeps analist volkomen mis zitten voor je er een keer door je werkgever of door je bankklanten op aangesproken wordt? 10 jaar is blijkbaar nog te kort!
Door: Tom Lassing