Toezichthouder AFM kraakt aandelenlease
Van onze verslaggever Merijn Rengers

Dat blijkt uit het rapport over aandelenlease (het beleggen met geleend geld) van toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) dat maandag aan de Tweede Kamer is aangeboden. Uit het rapport is niet op te maken welke banken en verzekeraars de regels hebben overtreden, en welke sancties zijn opgelegd. De toezichthouder mag deze informatie niet naar buiten brengen.

Minister Zalm van Financiën had er bij de AFM op aangedrongen de openbare delen van het rapport ter beschikking te stellen aan de Geschillencommissie Aandelenlease. Deze door Zalm ingestelde commissie bemiddelt tussen aanbieders van aandelenlease en tienduizenden boze beleggers.

Het rapport van de AFM is uitermate kritisch over hoe de beleggingsproducten aan de man zijn gebracht. Volgens de toezichthouder zijn er grote fouten gemaakt in het naleven van de zorgplicht. Verkopers van beleggingsproducten zijn verplicht om een inschatting te maken van de financiële draagkracht van hun klanten. Dat gebeurde vaak niet. Ten onrechte, concludeert de AFM nu. Leaseconstructies zijn namelijk 'zeer risicovol' en slechts geschikt voor een zeer specifieke groep beleggers.

De AFM heeft meer verwijten. Zo hebben 'een of meer aanbieders' klanten niet de beste prijs gegeven bij het (ver)kopen van hun aandelen en zijn beleggers tegen de regels in via de telefoon gestrikt voor leasecontracten. Verder was in sommige gevallen niets geregeld voor het opzeggen van een contract.

Op het hoogtepunt van de markt, begin 2000, liepen 700 duizend aandelenlease-contracten met een waarde van 6,5 miljard euro. De grootste en meest agressieve aanbieder van aandelenlease-producten was Legio-Lease, dat inmiddels in handen is van het Belgische Dexia. Ook andere banken en verzekeraars als Aegon, Fortis, Levob, ING en Ohra verkochten aandelenleaseproducten.

Toen eind 2000 de beurskoersen kelderden, raakten veel leasebeleggers in financiële problemen. Zij dreigden niet alleen hun maandelijkse inleg te verliezen, maar ook met een grote schuld achter te blijven. Dit leidde tot grote ophef. Meer dan tachtigduizend boze klanten van Legio-Lease sloten zich aan bij de Stichting Leaseverlies, die namens al deze beleggers procedeert tegen Dexia.

Daarnaast proberen honderden boze beleggers op individuele basis hun gelijk te halen. Dit betekent een zware belasting van de rechterlijke macht en van de bestaande klachtenprocedures.

Oud-ombudsman Marten Oosting, voorzitter van de door Zalm in het leven geroepen geschillencommissie, noemt het rapport van de AFM 'ongemakkelijk', omdat onduidelijk blijft in welke gevallen de regels zijn geschonden. 'Alle belanghebbenden zullen het rapport in hun voordeel uitleggen.'

De inschatting van Oosting is terecht, blijkt uit een rondgang langs de belangrijke aanbieders en organisaties van gedupeerden. Zo laat Dexia weten dat het rapport niets aan de bestaande situatie verandert. De Stichting Leaseverlies ziet in het rapport van de toezichthouder echter het bewijs dat de bank inderdaad op grote schaal in de fout is gegaan: 'Dit is een enorme steun in de rug.'

© de Volkskrant