Dat
blijkt uit het rapport over aandelenlease (het beleggen met geleend geld) van
toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) dat maandag aan de Tweede
Kamer is aangeboden. Uit het rapport is niet op te maken welke banken en
verzekeraars de regels hebben overtreden, en welke sancties zijn opgelegd. De
toezichthouder mag deze informatie niet naar buiten
brengen.
Minister
Zalm van Financiën had er bij de AFM op aangedrongen de openbare delen van het
rapport ter beschikking te stellen aan de Geschillencommissie Aandelenlease.
Deze door Zalm ingestelde commissie bemiddelt tussen aanbieders van
aandelenlease en tienduizenden boze beleggers.
Het
rapport van de AFM is uitermate kritisch over hoe de beleggingsproducten aan de
man zijn gebracht. Volgens de toezichthouder zijn er grote fouten gemaakt in het
naleven van de zorgplicht. Verkopers van beleggingsproducten zijn verplicht om
een inschatting te maken van de financiële draagkracht van hun klanten. Dat
gebeurde vaak niet. Ten onrechte, concludeert de AFM nu. Leaseconstructies zijn
namelijk 'zeer risicovol' en slechts geschikt voor een zeer specifieke groep
beleggers.
De AFM
heeft meer verwijten. Zo hebben 'een of meer aanbieders' klanten niet de beste
prijs gegeven bij het (ver)kopen van hun aandelen en zijn beleggers tegen de
regels in via de telefoon gestrikt voor leasecontracten. Verder was in sommige
gevallen niets geregeld voor het opzeggen van een
contract.
Op het
hoogtepunt van de markt, begin 2000, liepen 700 duizend aandelenlease-contracten
met een waarde van 6,5 miljard euro. De grootste en meest agressieve aanbieder
van aandelenlease-producten was Legio-Lease, dat inmiddels in handen is van het
Belgische Dexia. Ook andere banken en verzekeraars als Aegon, Fortis, Levob, ING
en Ohra verkochten aandelenleaseproducten.
Toen eind
2000 de beurskoersen kelderden, raakten veel leasebeleggers in financiële
problemen. Zij dreigden niet alleen hun maandelijkse inleg te verliezen, maar
ook met een grote schuld achter te blijven. Dit leidde tot grote ophef. Meer dan
tachtigduizend boze klanten van Legio-Lease sloten zich aan bij de Stichting
Leaseverlies, die namens al deze beleggers procedeert tegen
Dexia.
Daarnaast
proberen honderden boze beleggers op individuele basis hun gelijk te halen. Dit
betekent een zware belasting van de rechterlijke macht en van de bestaande
klachtenprocedures.
Oud-ombudsman
Marten Oosting, voorzitter van de door Zalm in het leven geroepen
geschillencommissie, noemt het rapport van de AFM 'ongemakkelijk', omdat
onduidelijk blijft in welke gevallen de regels zijn geschonden. 'Alle
belanghebbenden zullen het rapport in hun voordeel
uitleggen.'
De
inschatting van Oosting is terecht, blijkt uit een rondgang langs de belangrijke
aanbieders en organisaties van gedupeerden. Zo laat Dexia weten dat het rapport
niets aan de bestaande situatie verandert. De Stichting Leaseverlies ziet in het
rapport van de toezichthouder echter het bewijs dat de bank inderdaad op grote
schaal in de fout is gegaan: 'Dit is een enorme steun in de
rug.'
© de Volkskrant