DES-dochters krijgen eindelijk
genoegdoening
Achtergrond Van
onze verslaggever Broer Scholtens
AMSTERDAM - Kinderen – voornamelijk
dochters – van vrouwen die tientallen jaren geleden het DES-hormoon slikten,
worden eindelijk schadeloosgesteld voor ernstige lichamelijke
gevolgen.
Meer dan twintig jaar is er voor diverse
rechtbanken tot aan de Hoge Raad over gevochten. Nu gaat het dan gebeuren: het
DES-fonds, gevuld met 38 miljoen euro, gaat uitbetalen.
In Nederland hebben van 1947 tot 1976 naar
schatting enkele tienduizenden zwangere vrouwen het synthetische hormoon DES
geslikt. Het hormoon, dat chemische gelijkenis vertoont met lichaamseigen
hormonen, werd voorgeschreven om miskramen te voorkomen. De hormoonpil had
echter ernstige bijverschijnselen, bleek later uit epidemiologische studies.
Vanaf 1976 is het DES-hormoon daarom niet meer voorgeschreven.
De bijverschijnselen traden vooral op bij de
dochters van de vrouwen. Zij bleken een verhoogd risico te lopen op aandoeningen
als vaginakanker en zwangerschapsproblemen.
In 1986 begonnen zes van die gedupeerde vrouwen een
juridische procedure tegen tien farmaceutische bedrijven die indertijd het
DES-hormoon in hun productenpakket hadden, waaronder Bayer en E. Merck.
De bedrijven hebben met wisselend succes geprobeerd
gerechtelijke procedures te rekken, tot aan het hoogste rechtscollege toe, de
Hoge Raad. Het verband tussen slikken van DES-pillen en concrete
gezondheidsproblemen achtten de tien bedrijven niet onomstotelijk
bewezen.
Het langdurige juridische gesteggel resulteerde
uiteindelijk in overleg tussen gedupeerde vrouwen en de farmaceutisch industrie.
Eind 1999 kwamen beide partijen een schikking overeen. Er werd een fonds
gesticht van toen 38 miljoen euro. Het geld werd gestort door de farmaceutische
industrie en schadeverzekeringsmaatschappijen als Achmea, Aegon en Delta
Lloyd.
Vervolgens is nog eens tien jaar nodig geweest voor
onderhandelingen over uitkeringscriteria. Verder is gewerkt aan een wettelijk
kader voor collectieve afhandeling van dergelijke massaschades, en vervolgens
aan de gerechtelijke toetsing daarvan.
De afgelopen jaren hebben 17 duizend gedupeerden
zich gemeld bij het DES-centrum, in het leven geroepen door DES-dochters. Dit
centrum heeft na afloop van de juridische procedures onderhandelingen gevoerd
met de industrie.
Het DES-fonds heeft via twee landelijke dagbladen
gedupeerden opgeroepen zich te melden. ‘We hebben inmiddels meer dan vijfhonderd
e-mails gekregen’, zegt fondsdirecteur Peter Kamp. Een deel van de gedupeerden
zal zich niet melden, verwacht hij. Zo’n tienduizend van hen krijgen straks een
uitkering, schat het fonds.
Afhankelijk van de aandoening gaat het om een
eenmalige variërende uitkering van 500 euro (vormafwijkingen vagina of
baarmoeder) tot 125 duizend euro (snelgroeiende vaginakanker, inclusief
uitzaaiingen voor het 41ste jaar).
Het gaat voornamelijk om DES-dochters van wie de
moeder dertig tot zestig jaar geleden het DES-hormoon heeft geslikt. Ook enkele
honderden DES-zonen en DES-moeders ondervinden wetenschappelijk aangetoonde
bijwerkingen, stelt het fonds.
Het collectieve karakter is inmiddels doorbroken.
Ongeveer tweehonderd gedupeerden hebben zich gemeld bij letselschadebureau Pals.
Zij vinden de uitkeringen van de collectieve regeling te laag. ‘Er zit veel meer
in’, meent dat bureau.
Die tweehonderd moeten binnen drie maanden
individueel bij het DES-fonds melden dat ze niet willen meedoen. Doen ze dat,
dan staat het de industrie vrij af te zien van het doen van uitkeringen omdat
het doel ‘collectieve afkoop van schadeaansprakelijkheid’ niet is
bereikt.
Het DES-centrum wil zich niet mengen in de actie
van die tweehonderd gedupeerden omdat het de individuele gevallen niet kent. Het
centrum waarschuwt wel voor lange en dure juridische procedures. ‘Daarin zal elk
individu moeten bewijzen dat zijn specifieke aandoening door het DES-hormoon is
veroorzaakt.’
(c) de Volkskrant