De koersval van fondsen
als Aegon en Ahold heeft de verwachte verliezen van gedupeerde
Legiolease-beleggers nog verder opgejaagd. Beleggers zitten in een spagaat want
de tijd dringt. Toch maar akkoord gaan met door Dexia aangeboden regeling? Of
samen met de Stichting Leaseverlies vechten voor de hoofdprijs? De strijd zal
volgens juristen in ieder geval een stuk taaier en langduriger worden dan
menigeen zich realiseert.
'Legio slachtoffers: even geduld a.u.b.' De
ConsumentenGeldgids van de Consumentenbond had het interview met advocaat
William Schonewille van de Stichting Leaseverlies geen betere titel kunnen
meegeven. Schonewille vermoedt dat de rechter in 2004 'een paar maanden' bezig
zal zijn met het vonnis in de rechtszaak die de Stichting Leaseverlies namens
haar 60,000 leden heeft aangespannen tegen Legio Lease-moeder Dexia Bank. Een
jaartje geduld? De gemiddelde Legio Lease gedupeerde zal het er graag voor over
hebben als dat betekent dat hij wordt verlost van de soms torenhoge schulden die
hij met zijn aandelenlease-contracten heeft opgebouwd. De Stichting Leaseverlies
becijfert de totale te verhalen schade (alle betaalde maandtermijnen vermeerderd
met de wettelijke rente) op 4,5 miljard euro. Schonewille waarschuwt weliswaar
dat eventuele beroepsprocedures de zaak nog een paar jaar kunnen rekken, maar
wat is het alternatief? Het voorstel waarmee Dexia begin februari zelf op de
proppen kwam, is volgens de stichting ver onder de maat. Gedupeerden zouden
gemiddeld hooguit een schamele 10 procent van hun schuld terugkrijgen. Op het
Dexia-hoofdkantoor loopt het daarom nog niet bepaald storm met inschikkelijke
gedupeerden. En dat terwijl de zes weken bedenktijd van de eerste ontvangers van
het Dexia-voorstel een dezer dagen afloopt. Verstandig? 'Nee, want wij willen nú
iets voor die klanten doen, terwijl de mensen die ons voorstel afwijzen maar
moeten afwachten waar ze over zeven jaar staan', waarschuwt Dexia. 'De Stichting
Leaseverlies wekt veel te hoge verwachtingen bij haar leden. Ze zouden liever
zelf eens een behoorlijk prospectus moeten uitgeven waarin de juridische en
financiële kansen en risico's werden uitgewerkt'. Logisch dat Dexia het
optimisme van de stichting niet deelt. Maar dit keer staan ze niet alleen.
'Deelnemers zijn veel te optimistisch over een snelle oplossing', vindt
Anton Weenink, hoofd juridische ledenservice van de Vereniging Consument &
Geldzaken. 'Áls Dexia door de rechter al in het ongelijk wordt gesteld, ben je
met alle beroeps- en cassatieprocedures zo 7 jaar verder.' En daarmee zijn de
Leaseverliezers er volgens Weenink nog lang niet. De rechter kan namelijk
hooguit een zogenaamde 'verklaring van recht' afgeven. Met die verklaring zullen
de gedupeerden dan alsnog zelf -dus individueel en op eigen kosten- naar de
civiele rechter moeten stappen. Omdat het een collectieve actie betreft, kan
Dexia namelijk niet worden aangesproken op haar ernstigste tekortkoming: Het
verzaken van haar zorgplicht. Begreep de gedupeerde belegger bij het aangaan van
het contract wel goed waar hij aan begon? Paste het product wel bij zijn
beleggingsdoelstellingen? Kon hij de maandelijkse termijnen eigenlijk wel
betalen? 'Dergelijke vragen kunnen alleen individueel worden beantwoord', zegt
ook de in effectenrecht gespecialiseerde Amsterdamse advocaat Hendrik-Jan Bos.
'Wat bij een collectieve actie overblijft is een aanklacht wegens misleiding
omdat de reclamefolders en prospectussen bijvoorbeeld verkeerde verwachtingen
wekken.' Vernietiging van de overeenkomst, waarbij de hele transactie wordt
teruggedraaid alsof hij nooit heeft bestaan, kan slechts individueel,
bijvoorbeeld met een beroep op dwaling. Bos verhaalt van een leasebelegger
(overigens geen Dexia-klant) die met zijn hulp al zijn geld terugkreeg. 'Hoewel
die man een maandinkomen van amper 1600 euro netto had, werden hem door de
aanbieder tussen 1999 en 2000 in totaal 21 contracten ter waarde van een
slordige 350,000 euro aangesmeerd. Maandelijkse betaalde hij 2600 euro rente,
wat hij met een lening moest financieren. Het mag duidelijk zijn dat de
aanbieder zich onvoldoende in de draagkracht van haar klant had verdiept.' De
overeenkomst werd vernietigd en alle betalingen werden, inclusief wettelijke
rente, keurig terugbetaald aan de gedupeerde. Daar hoefde geen rechter aan te
pas te komen. 'Dat begreep de aanbieder na ontvangst van mijn brief zelf ook
wel'. Mooi, maar een eigen advocaat is natuurlijk wel heel wat duurder dan de
schappelijke 45 euro die de Stichting Leaseverlies in rekening brengt. Bij een
beetje advocaat ben je al snel 300 euro per uur kwijt. Bos zegt tot en met de
dagvaarding gemiddeld acht uurtjes per zaak nodig te hebben. Als de tegenpartij
echter dwars blijft liggen en de zaak zich voort blijft slepen, loopt dat
natuurlijk snel op. De Consumentenbond schat de advocaatkosten voor een eigen
procedure op 7.500 ŕ 15.000 euro. Kleine beleggers -het gros van de
Legio-klanten- zullen alleen met uitzicht op een snelle schikking een advocaat
in de arm nemen. Wie een (bijna) gratis gokje wil wagen, kan zich tot het Dutch
Securities Institute (DSI), de brancheorganisatie van de effectenhandel, wenden.
DSI-directeur Kees Oosterholt waarschuwt voor al te groot optimisme: 'Die zaak
tegen Dexia van vorig jaar, die door de klagers is gewonnen, wordt door iedereen
als een soort kapstok gebruikt. Dat was een zeer uitzonderlijk geval waarbij de
klager zeer agressief en met een verkeerde voorstelling van zaken was benaderd.
Weinigen beseffen zich dat alle andere behandelde klachten integraal zijn
afgewezen.' Overigens heeft DSI tot op heden pas 13 lease-zaken behandeld. In
afwachting van de reacties op het aanbod van Dexia is de behandeling van de
resterende 800 op de lange baan geschoven. Oosterholt vreest dat de gemiddelde
behandelduur door de enorme toeloop aanzienlijk langer zal zijn dan de voor DSI
gebruikelijke 12 maanden. Klagers moeten zich tevens realiseren dat een
DSI-advies bindend is. Wie niet tevreden is met de uitspraak kan daarna niet
naar de civiele rechter stappen om ook daar nog eens een balletje op te gooien.
Schonewille erkent dat de zaak van de Stichting Leaseverlies tegen Dexia
mogelijk lang kan duren. 'Maar daar hebben we onze leden ook voor gewaarschuwd'.
De stichting zal er volgens hem in ieder geval alles aan doen om eventueel
getraineer van Dexia te bestrijden. Over het feit dat de leden na een eventuele
overwinning hoogstwaarschijnlijk zelf ook nog naar de rechter zullen moeten, is
de stichting op haar site en in de ConsumentenGeldgids heel wat minder
uitgesproken. Schonewille hoopt desgevraagd dat de rechter in zijn vonnis een
bindende berekening voor de schade zal meenemen, zodat eventuele individuele
rechtszaken snel afgehandeld kunnen worden. 'Ik moet overigens zien dat Dexia
dan nog dwars blijft liggen. Ik zou me in zo'n worst case scenario trouwens ook
kunnen voorstellen dat De Nederlandsche Bank ingrijpt.' Er is natuurlijk een
veel slechter scenario denkbaar waarin de Stichting Leaseverlies de rechtszaak
verliest, maar laten we daar nu maar even niet van uitgaan. De leden zullen ook
in het zonnigste scenario heel wat jaartjes geduld moeten hebben. Het is te
hopen dat ze dat geduld ook financieel kunnen opbrengen, want de schulden die ze
met hun lease-avontuur hebben opgebouwd, zullen ondertussen gewoon moeten worden
afbetaald.
© de Volkskrant