Kwart miljoen gedupeerden kunnen nog schade claimen
 
Moe van juridische lijdensweg
 
Pijn aandelenlease zeurt door
 
Rechters blijken vooral gevoelig voor zorgplicht

       NA de woekerpolisaffaire en de kredietcrisis is het erg rustig rond aandelenlease. Dit terwijl een miljoen Nederlanders nog steeds een nare smaak van dit omstreden financiele product in de mond hebben. Daarbij vallen zo’n 250.000 mensen buiten de collectieve schikking (de Duisenberg-regeling) uit 2005. Voor hen is het juridische getouwtrek nog steeds van belang. De treurige nasleep van beleggen met geleend geld.

door MANNO VAN DEN BERG
      
       AMSTERDAM – Het jarenlange procederen is Ronald Hilgersom niet in de koude kleren gaan zitten. „Dit duurt al vijf jaar. Schrijnend is dat mensen afhaken omdat ze het zat zijn of de juridische kosten niet meer kunnen betalen”, aldus de voorzitter van Vereniging Consument & Geldzaken. „We zitten wel aan het einde van de rit, het duurt hooguit nog 1,5 jaar voordat er een oplossing is. Willen mensen daarvan nog profiteren kunnen ze zich alsnog aansluiten bij een collectieve rechtszaak.” 
       Vereniging Consument & Geldzaken is betrokken bij de twee grote collectieve zaken die nog lopen. Tegen Aegon over Sprintplan (120.000 contracten). Daarnaast zijn er nog enkele duizenden individuele claims over de vele varianten van zogeheten Vliegwiel-leasecontracten van deze verzekeraar.
        Tegen Fortis-dochter Groeivermogen (104.000 contracten, verdeeld over een zestal producten) loopt de tweede collectieve zaak. Los daarvan zijn er door kleinere groepen gedupeerden en strijdbare enkelingen procedures gestart.
 
Huurkoop       
         Maart vorig jaar behaalden gedupeerden één overwinning. Bij leasecontracten die tot de categorie huurkoop behoren, had volgens de Hoge Raad de partner mee moeten tekenen. Dit betreft vooral klanten van Dexia, voor wie echter de Duisenberg-regeling van kracht is geworden. Zo’n 24.000 Dexia-gedupeerden hebben zich echter aan die schikking onttrokken, 8500 van hen kunnen op basis van de ’huurkoopuitspraak’ hun contract laten ontbinden en hun geld terugvorderen.
        Al met al zijn er in totaal nog 250.000 Nederlanders die nog schade kunnen claimen, stelt Anton Weenink, juridisch adviseur van Consument & Geldzaken. „Steeds weer blijkt dat een groot deel van leasebeleggers lang weifelt met in actie komen, waardoor schadeclaims door verjaring verloren kunnen gaan.” Hilgersom zegt echter ook heel goed te snappen dat niet alle gedupeerden alles uit de kast halen. „Sommigen zijn echt aan het einde van hun Latijn.”
        De belangenbehartigers verwachten echter dat de collectieve zaken hooguit nog zo’n 1,5 jaar zullen spelen. Individuele zaken kunnen echter nog langer lopen. Daarbij doen consumenten er goed aan vooral de zorgplicht van de aanbieder aan de kaak te stellen. Volgens Hilgersom en Weenink is het namelijk vooral op dat punt dat zaken gewonnen worden. Hilgersom: „De aanbieder moet kijken of het product wel bij iemand past. Sluit het product wel aan op de financiele situatie van de klant? Daar is nooit naar gekeken.”
         Vrijwel alle rechtbanken die constateren dat de zorgplicht niet is nageleefd, veroordelen de aanbieder tot terugbetaling van de inleg plus kwijtschelding van een eventuele restschuld. Alleen het Amsterdamse gerechtshof gaat minder ver en wijst alleen kwijtschelding van de restschuld toe, aldus Weenink.
 
Misleiding
        De Hoge Raad zal begin dit jaar ook juridische knopen moeten doorhakken over een aantal andere rechtsvragen die bij aandelenlease spelen. Was er bijvoorbeeld sprake van misleiding, bedrog, dwaling of misbruik van omstandigheden? Hebben de leasebanken de Wet op het consumentenkrediet wel nageleefd? In de zaak tegen Fortis is bovendien nog niet duidelijk of er wel of niet van huurkoop sprake is geweest.
       Uitspraken hierover zijn niet alleen van belang voor de collectieve zaken, maar hebben ook gevolgen voor individuele procedures, omdat ze zorgen voor een stuk jurisprudentie.
       
Misleiding
        Volgens Weenink kan misleiding – hoewel in eerdere uitspraken afgewezen – nog wel degelijk worden geconstateerd. „Veel mensen denken dat aandelenleaseproducten vooral gestruikeld zijn over de aandelencrisis in 2001. Dat is onjuist. Vele van deze producten boden van meet af aan vrijwel geen schijn van kans op een positief resultaat. Dit blijkt uit door Consument & Geldzaken uitgevoerde computersimulaties over een lange reeks van jaren. De verlieskansen waren fors groter dan de kans op winst. Opmerkelijk is dat tot nu toe in geen van de rechtszaken voorlichting aan de rechter door een extern deskundige heeft plaatsgevonden.”
       Een aparte positie nemen volgens Weenink contracten in die als certificaat zijn uitgegeven. Bij Aegon bijvoorbeeld betreft dit Sprintplan. Beleggers kregen daarbij niet zelf het eigendom van de onderliggende aandelen, maar bijvoorbeeld de participatie in een fonds. De leasebank kon daardoor zelf de verkoopprijs van het certificaat bepalen. „En die lag natuurlijk boven de waarde van het onderliggende aandelenmandje”, schampert Weenink.
       „Hoe hoger die uitgifteprijs, des te hoger de lening en des te hoger de rentebaten bij de leasebank. Deelnemers aan dit soort producten hebben zeker aanleiding zich bedrogen te voelen.”
 
© 1996-2009 Uitgeversmaatschappij De Telegraaf B.V., Amsterdam. Alle rechten voorbehouden.