Leasebeleggers moeten gewone beleggers
worden
Joop Nederstigt
De Financiële Telegraaf 10 juli 2003
Radicale streep door alle leasecontracten
nodig
Dexia Bank Nederland zou het beste een streep kunnen halen
door alle lopende leasecontracten en vervolgens haar effectenleaseklanten te
gaan behandelen als min of meer normale beleggende klanten in plaats van als
melkkoeien. Voor de betrokken klanten zouden eventuele nog resterende verliezen
aan het eind van het contract tot een redelijk niveau beperkt kunnen blijven,
terwijl voor Dexia Bank Nederland de eventuele nog resterende schade
overzichtelijk en beheersbaar wordt. Dat moet volgens mij de les zijn die is te
trekken uit het feit dat meer dan de helft van de door Dexia met een aanbod
aanschreven leaseklanten niet op het aanbod is ingegaan.
Nee-zeggers
Ongetwijfeld
bestaat het overgrote deel van de nee-zeggers uit leaseklanten die zich hebben
aangesloten bij de Stichting Leaseverlies of de Eegalease, de stichtingen die
zich namens leaseklanten opmaken om via de rechter van Dexia een behoorlijke
schadevergoeding los te krijgen. De gang via de rechter zal ongetwijfeld een
langdurige zaak zijn. Er staan zowel voor Dexia als voor de betrokken beleggers
nu eenmaal grote belangen op het spel. Op zichzelf eist dat al extra
zorgvuldigheid bij de rechtsgang, waarbij onder meer ook aan de orde zal komen
in hoeverre de toenmalige verkopers van leasecontracten zich hebben gehouden aan
de regels inzake de zorgvuldigheid die op het moment van verkoop golden. Of zal
met een schuin oog ook worden gekeken naar de regels zoals die op dit moment
gelden?
Feit is in elk geval dat toenmalige verkopers
destijds bijzonder agressief te werk konden gaan. Zo schoof ik tijdens een
fietstochtje door Drente aan aan de ronde stamtafel van een klein dorpcafé. Ik
raakte aan de praat met een wat oudere heer, die over een jaar of vier wegens
pensionering afscheid hoopt te nemen van een nu al veertig jarig dienstverband
bij de plaatselijke gemeente. Hij vertelde begin 2001 telefonisch te zijn
benaderd door een vertegenwoordiger van Spaar Select met de vraag of hij over
spaargeld beschikte. Na een bevestigend antwoord, het ging om een dikke 17.000
gulden spaargeld, vroeg de vertegenwoordiger hoeveel rente dat spaargeld
opbracht en of onze ambtenaar niet wat meer zou willen maken. Het antwoord was
uiteraard bevestigend en er werd snel een afspraak gemaakt voor een persoonlijk
gesprek.
4=10 Effect
Tijdens het gesprek
presenteerde de vertegenwoordiger over het leaseproduct 4=10 Effect, een van de
vele leaseproducten, die nu onder de verantwoordelijkheid van Dexia vallen. In
de brochure wordt de gewone spaarder vergeleken met een schaatsers op Friese
doorlopers en de deelnemer aan 4=10 Effect met een schaatsers, die dankzij
modern materiaal, zoals de klapschaats, veel harder gaat. Het contract dat aan
onze ambtenaar werd voorgeschoteld kwam erop neer dat voor een kleine € 16.000
een effectenportefeuille bestaande uit aandelen Ahold, ING, Koninklijke Olie en
Unilever zou worden aangekocht. Het aankoopbedrag zelf zou worden afgelost uit
de opbrengst van verkoop, tien jaar na het begin van de looptijd van het
contract. Wel moest gedurende de looptijd de rente over het aankoopbedrag worden
vergoed. Een nogal pittige rente van effectief 14,7%. Het totale bedrag aan te
betalen rente over de hele looptijd van 10 jaar zou uitkomen op een dikke €
21.600, te voldoen in 120 maandelijkse termijnen van € 180.
Korting
Dat lijkt veel, zo
vertelde de Spaar Select-man, maar het product biedt tevens een unieke
kortingsregeling. Daarbij zou de hoogte van de korting op de 14,7% rente
afhankelijk zijn van de gemiddelde jaarlijkse koersstijging van het
aandelenpakket gedurende de eerste vier jaar van de looptijd van het contract.
Bij een gemiddelde koersstijging van 1 tot 2% per jaar zou onze ambtenaar al
14,49% korting op de te betalen € 180 tegemoet kunnen zien. De korting zou
oplopen al naar gelang de gemiddelde jaarlijkse koersstijging hoger zou
uitkomen. Bij een gemiddelde koersstijging van 6,9% en hoger zou de korting voor
de rest van de looptijd zelfs 100% bedragen. Of met andere woorden: eerst vier
jaar € 180 per maand betalen en vervolgens bij voldoende koerstijging helemaal
niks meer.
Op die manier zou het product naadloos aansluiten
op de persoonlijke situatie van onze ambtenaar, die na vier jaar de
pensioendatum met waarschijnlijk minder inkomen erg dichtbij zou zien komen. De
aflossing van het aankoopbedrag van € 16.000 zou aan het eind van de looptijd
geen enkel probleem zijn dankzij de inmiddels forse opgelopen waarde van het
aandelenpakket.
Functie spaargeld
Maar welke
functie gaat dan de 17.000 gulden spaargeld spelen, wilde onze ambtenaar nog
weten. Daar moest op dat moment nog een oplossing voor worden gevonden, zo
bleek. Eind september 2001 werd voor onze ambtenaar een effectenportefeuille
gekocht bestaande uit 140 aandelen Ahold à € 30,25, 140 aandelen ING à € 28,00,
70 aandelen Koninklijke Olie à € 50,88 en 70 aandelen Unilever à € 57,12. Alles
bij elkaar voor een bedrag van € 15.715. Zoals gezegd zou de over de looptijd te
betalen rente uitkomen op zo'n € 21.600 of € 180 per maand. Onze ambtenaar
stortte zijn 17.000 gulden spaargeld en dat leverde als voordeel op, dat
betaling van rentetermijnen in elk geval gedurende de eerste vier jaar van het
contract achterwege kon blijven. Een korting van zo'n 10%!
Wonder nodig
Het geleasde
aandelenpakket van onze ambtenaar is op basis van het huidige koersniveau rond
de € 9400 waard. Alles is natuurlijk mogelijk maar er moet wel een soort
wonderbaarlijke koersstijging plaatsvinden wil onze ambtenaar eind september
2005 in aanmerking komen voor de voorgespiegelde korting van 100% op het vanaf
dat moment maandelijks te betalen bedrag van € 180. Wie weet heeft onze
ambtenaar geluk en ziet de situatie eind september 2011, het moment waarop het
contract afloopt, er veel gunstiger uit. Hij heeft dan echter wel 72 termijnen
van € 180, dus in totaal € 12.960 betaald plus het ingelegde spaargeld van
17.000 gulden of € 7710. Bij elkaar € 20.670 in plaats van de € 21.600 rente die
zonder inzet van het spaargeld bij de start had moeten worden betaald. Ook moet
aan het eind van de looptijd het aankoopbedrag van € 15.715 worden terug
betaald. Het pakket moet € 36.385 opbrengen om er zonder schade uit te springen.
Gelukkig leveren de aandelen in de portefeuille op het ogenblik nog zo'n € 400
dividend per jaar op. Wanneer dat zo blijft, moet de opbrengst uitkomen op €
32.385 om er zonder schade, maar overigens ook zonder enig rendement, uit te
springen.
Mooie constructie?
Waarom
precies een korting op de maandelijks te betalen termijnen wordt gegeven is uit
de brochure van Spaar Select niet op te maken. Waarschijnlijk is er een 4-jarige
call optie constructie in het spel die winst oplevert bij stijgende koersen. De
winst wordt vervolgens doorgeschoven naar de leasebelegger.
Heel mooi allemaal. Althans op papier. Ik denk dat
vele duizenden leasebeleggers op ongeveer dezelfde manier in een leaseproduct
zijn gelokt als de ambtenaar uit het voorbeeld. Net als onze ambtenaar zal het
dan vaak om mensen gaan, die uit zichzelf nooit in aandelen zouden hebben
belegd. Over onzorgvuldig handelen gesproken. Wat mij betreft valt nog het meest
in het oog, dat ook bij acceptatie van het Dexia-aanbod een leasebelegger, zoals
onze ambtenaar, eerst nog vele jaren een torenhoge rente moet betalen alvorens
het aanbod werkelijk aan de orde komt. In dat verband kan ik me best voorstellen
dat veel leasebeleggers niet op het aanbod zijn ingegaan.
Effectendepôt
Sleutelen aan de
torenhoge rente kan volgens mij een aanzet zijn om uit de impasse te komen.
Dexia zou een streep moeten halen door de leasecontracten waarbij dan
leasebeleggers de mogelijkheid wordt geboden hun aandelen uit het contract naar
een normaal effectendepôt bij Dexia over te brengen. Bij een aankoopbedrag van €
15.715 zou tegenover de aandelen in het depôt een 'rood' stand van € 15.715
moeten worden toegestaan, waarover een meer normale rente van bijvoorbeeld 7%
verschuldigd is. In het voorbeeld van onze ambtenaar is het pakket van € 15.715
inmiddels nog maar zo'n € 9400 waard. Een dergelijke waarde levert in de
effectenwereld een 'gedekte' roodstand op van € 6580. Dat is € 9135 minder dan
de feitelijke roodstand van € 15.715. Voor dat bedrag moet dan een
afbetalingsregeling worden getroffen. Bij een normale rente van rond de 7% zou
het rentedeel over de € 9135 in het eerste jaar uitkomen op een kleine € 640.
Dat is een dikke € 53 per maand. Bij de betaling van € 180 per maand, zoals uit
het voorbeeld van onze ambtenaar gaat dan maandelijks € 127 van de schuld af.
Wanneer ook de dividendbetalingen voor verlaging van schuld worden aangewend,
komt daar nog eens zo'n € 35 gemiddeld per maand bij. Bij elkaar € 162 per
maand. Het tekort op de effectenrekening op basis van het huidige koersniveau is
na hooguit 56 maanden weggewerkt. Daarbij is nog geen rekening gehouden met de
verminderende rente wegens aflossing. Na zo'n 90 maanden, is de hele schuld van
€ 15.715 verdwenen, terwijl de effectenportefeuille nog steeds in stand is
gebleven.
Elke belegger in aandelen weet dat wie zich brandt
op de blaren moet zitten. Dat geldt uiteraard ook voor leasebeleggers. Maar of
leasebeleggers, mede door te toedoen van gladde verkopers, meer moeten branden
en op grotere blaren moeten zitten dan normale beleggers, moet volgens mij toch
wel worden betwijfeld.
© 1996-2006 Uitgeversmaatschappij De Telegraaf
B.V., Amsterdam.