De kosten van beleggingsproducten lijken
welhaast een vergeten aspect. Consumenten willen zich er liever niet in
verdiepen, aanbieders praten er het liefst omheen. De nieuwe Financiële
Bijsluiter, per 1 oktober van kracht, moet uitkomst bieden. Of het genoeg
is?
PAS BIJ LAGE OPBRENGST VALT
KWARTJE
Beleggingskosten grote
puzzel
door MANNO VAN DEN BERG
AMSTERDAM - De kosten moeten in de nieuwe
Financiële Bijsluiter eenduidiger vermeld worden. De AFM bezweert dat aanbieders
"echt alle kosten" erin moeten verwerken. De uitslag afgelopen week van de
Transparatie Barometer waarmee consultancy- en it-bureau Capgemini
beleggingsfondsen naast de meetlat legt, geeft echter reden tot zorg. "Het valt
te betwijfelen of zo'n total expense ratio wel het totale plaatje geeft", stelt
onderzoeker Patrick
Neuwirth.
Praat met
financiële aanbieders over kosten en de opbrengst is een van de eerste
verdedigingslinies waar ze zich achter verschuilen. Het gaat uiteindelijk om die
opbrengst. "Je vraagt bij een spaarrekening toch ook niet hoe hoog de kosten
zijn", sneerde ooit eens een verzekeraar. Bij een spaarrekening staat de
opbrengst echter min of meer vast, bij beleggingsproducten niet. Het enige dat
vaststaat zijn de kosten én die hebben een regelrechte invloed op de opbrengst.
Ergo, kosten zijn belangrijk.
Niet
zelden zelfs doorslaggevend, zoals bij aandelenlease waarbij de hoge rentekosten
in het product vaak hoger lagen dan het rendement op de geleaste aandelen. Een
geheim onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) naar
beleggingsverzekeringen zou voor dit beleggingsproduct tot een soortgelijke
conclusie komen.
Kosten in
bijsluiter
De nieuwe
bijsluiter is misschien wel eenvoudig, maar wellicht niet volledig. Het
onderzoek van Capgemini naar de transparantie van beleggingsfondsen toont aan
dat aanbieders lang niet alle kosten opgeven. Dit terwijl ze dat ook al wel voor
de oude bijsluiter moesten doen. Tal van schemergebieden blijft bovendien buiten
beeld.
Het eerste wat Capgemini merkte
was dat de (verplichte) Financiële Bijsluiter in enkele gevallen niet eens
beschikbaar was op aanvraag. Veel vaker gaven aanbieders bepaalde kosten of
aanverwante zaken simpelweg niet op in bijsluiter, jaarverslag of prospectus.
Een kostenpost die volgens Neuwirth veelal in nevelen blijft gehuld zijn
transactiekosten: voor de aan- en verkopen in de portefeuille van een fonds.
Deze komen ten laste van het fonds en zijn hoger al naar gelang de
fondsbeheerder actiever handelt. "Die transactiekosten zie je niet terug in de
total expense ratio die de AFM-commissie Winter voorschrijft. Die 'totale
kosten' geven dus niet het totale plaatje, maar zijn slechts een indicator."
Direct gelieerd aan de transactiekosten
zijn speciale deals die een fondsbeheerder kan sluiten met brokers die de aanen
verkooptransacties uitvoeren. Zo kunnen ze in ruil voor veel klandizie een
korting geven op de transactiekosten middels een retourprovisie (hard
commission). Een andere mogelijkheid is dat hij korting krijgt op
analistenrapporten (soft commission). "De meeste fondsaanbieders vertellen hier
niets over", stelt Neuwirth. En als ze er al iets over vertellen blijkt dat
slechts 19% het voordeel van soft commission naar het fonds doorsluist, een
luttele 6% doet dat met de retourprovisie. Deze kortingen op de kosten komen dus
waarschijnlijk niet ten goede aan de beleggers in het fonds.
Driekwart van de fondsen gaf geen duidelijkheid,
noch in jaarverslag, noch in bijsluiter, over de distributiekosten. Worden die
ten laste van het fonds gelegd of betaalt de fondsaanbieder deze uit eigen zak?
Ook zouden beleggers volgens Neuwirth meer gespitst moeten zijn op de
oprichtingskosten. "Deze kosten worden in de eerste drie jaar voor de volle mep
afgeschreven. Bij een klein fonds 1,5 tot 2 ton, voor grote fondsen kan het
oplopen tot een miljoen euro." Goed te weten als u in een jong fonds
stapt.
Vergelijking
Capgemini heeft naar transparantie gekeken, niet naar de hoogte van de kosten
zelf. Neuwirth: "We kijken niet of fondsbeheerders hun zakken vullen of niet.
Want op welke kosten leg je de focus? Hard and soft commissions krijg je niet
boven tafel, en ook transactiekosten zijn weinig inzichtelijk. Het is dan erg
lastig om een fonds de goedkoopste te noemen."
Zelfs de consument die goed beslagen
ten ijs wil komen, zal ondanks doorvragen mogelijk niet alle kosten boven water
kunnen krijgen. Capgemini dringt in dat licht aan op een goede specificatie van
de kosten. Neuwirth: "Dan kun je checken of alles wel in de totale kosten zit
verwerkt." Consumenten zouden ondertussen moeten bedenken of ze wel in zee
moeten gaan met een aanbieder die niet alle kosten lijkt te
verstrekken.
© 1996-2006 Dagblad De Telegraaf. Alle rechten
voorbehouden.