Alle ogen gericht op de Hoge Raad

Door onze redacteur Jochen van Barschot

Rechtszaken rond aandelenlease blijven zich voortslepen in 2005

ROTTERDAM, 8 JAN. Het zal in 2005 rechterlijke uitspraken regenen over aandelenleasezaken, maar of er ook al definitief duidelijkheid komt voor de gedupeerden is de vraag.

Het was even rustig rond de rechtszaken over aandelenlease. Rechters die veel van dit soort zaken behandelen, besloten vorig jaar bij elkaar te gaan zitten om hun aanpak beter op elkaar af te stemmen. Problemen met aandelenleaseproducten, waarbij beleggers met geleend geld aandelen kopen, zijn een betrekkelijk nieuw fenomeen en er is nog geen jurisprudentie waar rechters op kunnen terugvallen. In vergelijkbare zaken kwamen rechters daardoor tot verschillende uitspraken. Om dit voortaan te voorkomen, was afstemming nodig, vonden ze.

In afwachting van de resultaten hiervan, werd een groot aantal zaken - er lopen er meer dan duizend - aangehouden. Inmiddels is het overleg afgerond en is de behandeling van de zaken hervat. De verwachting is dat het de komende maanden uitspraken zal gaan regenen. In een aantal zaken loopt ook al het hoger beroep. De eerste uitspraken van de gerechtshoven zijn naar verwachting in medio april.

Wat de rechters precies met elkaar hebben afgesproken - en hoe concreet of abstract hun afspraken zijn - hebben ze niet bekendgemaakt. Dat zal moeten blijken uit hun uitspraken. Waarbij natuurlijk geldt dat iedere zaak anders is en indivudeel beoordeeld zal worden.

In de meeste zaken gaat het om beleggers die in de jaren negentig een aandelenleaseproduct hebben gekocht. Ze kochten met geleend geld aandelen op de beurs en verkochten die na een vooraf afgesproken periode, om met de oprengst de lening af te lossen en daarna liefst nog wat over te houden. In de jaren dat het goed ging op de beurs was dat geen enkel probleem en maakten producten als de `winstverdriedubbelaar' van (tegenwoordig) Dexia Bank hun naam meer dan waar. Maar na het inzakken van de aandelenkoersen vanaf eind 2001, bleven veel beleggers na het aflopen van hun aandelenleasecontract met een restschuld zitten.

Een groot deel van hen is daarna, individueel of collectief via stichtingen als Eegalease of Leaseverlies, rechtszaken gestart om de aandelenleasecontracten ontbonden te krijgen. De contracten zijn volgens hen niet rechtsgeldig omdat de aanbieders van leaseproducten onvoldoende op de risico's hebben gewezen en hun klanten daarmee hebben misleid.

Over de vraag of aanbieders van leaseproducten hun klanten hebben misleid, heeft de rechter intussen bepaald dat dat niet zo is. Hierover loopt wel nog het hoger beroep. Een aantal rechters heeft inmiddels verder bepaald, dat de partner bij het aangaan van een aandelenleasecontract moet meetekenen. Is dat niet gebeurd - wat in de meeste gevallen vermoedelijk het geval is - dan kan het contract worden ontbonden. Het moet nog blijken of deze uitspraak in hoger beroep standhoudt.

Een andere vraag die de rechters nog moeten beantwoorden is of aandelenleaseproducten een vorm van consumentenkrediet zijn. Is dat het geval, dan kunnen beleggers van wie het leaseproduct nog loopt tussentijds van hun contract af. Ten slotte moeten de rechters zich nog buigen over de vraag hoever de zorgplicht, die banken wettelijk jegens hun klanten hebben, reikt in het geval van de leaseproducten. Had de bank mensen die nu in financiële nood zitten door hun restschuld wel een aandelenleaseproduct mogen verkopen, nu blijkt dat ze financieel niet daadkrachtig genoeg zijn om de risico's daarvan te dragen?

Als de rechters al deze vragen hebben beantwoord, is er voor de gedupeerde beleggers overigens nog steeds geen definitief uitsluitsel, want na de uitspraak volgt nog het hoger beroep en uiteindelijk moet de Hoge Raad zich over de aandelenleasekwesties buigen. En zelfs als er op korte termijn een uitspraak komt in een `modelzaak' waarin alle probleempunten samenkomen en deze zaak met voorrang door het hoger beroep en de cassatieprocedure geleid wordt, gaat dat alles bij elkaar minimaal nog een jaar duren. Dus of beleggers met een aandelenleasecontract hierover in 2005 meer duidelijkheid kunnen verwachten, valt sterk te betwijfelen.

Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Handelsblad BV, respectievelijk van de oorspronkelijke auteur.