Let op die gemene kleine
lettertjes
Contracten van kredietverleners zijn
onduidelijk: nieuwe regels moeten helpen
Door Piet Depuydt
Rotterdam 31 maart
2009.
Vanaf morgen is bij leenreclames de
volgende waarschuwing verplicht: ‘Let op! Geld lenen kost geld’.
Maar die
regeling voldoet niet, zeggen experts.
De kleine lettertjes. Dick Dirkse weet er alles
van. Zeven jaar geleden vraagt hij bij kredietverlener Frisia een lening aan van
25.000 euro. Met dat geld wil hij een aflossingsvrije hypotheekschuld bij ABN
Amro terugbetalen en een open haard in zijn huis laten metselen.
„Geen
vuiltje aan de lucht”, krijgt hij te horen. Maar dan moet hij wel een
verzekering voor arbeidsongeschiktheid afsluiten. Dat zal hem 6.242 euro meer
kosten. „Ja, als u niet meer kunt werken, willen wij wel ons geld terugzien”,
glimlacht de verkoper. De lening heeft een looptijd van vijftien jaar. Per maand
betaalt hij 96 euro en 4,1 procent aan rente: alles bij elkaar circa 200 euro.
Het gesprek duurt amper een halfuur. Met een handgeschreven kladje vol
berekeningen gaan Dick Dirkse en zijn vrouw naar huis. Ze zetten hun paraaf
onder het contract en vertrekken met vakantie. Het geld wordt overgemaakt aan
ABN Amro en het saldo komt op hun girorekening.
Twee jaar later ziet Dirkse
de maandelijkse rente oplopen: van 106 naar 145 euro. Hoe kan dat? Hij stuurt
e-mails naar Frisia en DSB Bank, het moederconcern van de kredietverlener. Er
was toch een vaste rente? „Ja, in het begin, daarna is de rente variabel”, luidt
het antwoord.
Hij kijkt het contract na. Op de keerzijde staat de
beschrijving van de variabele rente – in kleine lettertjes. „We zijn op de mooie
praatjes van een net-pak-met-stropdas afgegaan.” Veel later hoort hij ook voor
het eerst van een theoretische looptijd. Hoezo? „Dat wil zeggen dat je aan het
eind van de lening een restschuld kan overhouden van misschien wel 10.000 euro”,
laat DSB Bank weten.
Dirkse stapt naar het Klachteninstituut Financiële
Dienstverlening (Kifid). Pas na een lange procedure slaagt hij er op 1 juli 2008
in zijn lening stop te zetten. „Ik voel me misleid en bedrogen”, zegt hij nu.
Dick Dirkse is niet de enige. Op internet wemelt het van de klachten over
kredietverkopers die met lage prijzen en agressieve marketing klanten lokken.
„Vaak gaat het om mensen die niet goed zijn voorgelicht of – erger – erin
geluisd”, zegt Ger Jaarsma, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor
Volkskrediet.
Jaarlijks krijgt de NVVK gemiddeld 45.000 aanvragen van
gezinnen met problematische schulden die om hulp vragen. Dit aantal stijgt. „Ik
verwacht dat we in 2009 de 50.000 overstijgen”, zegt Jaarsma.
De overheid is
zich hiervan bewust. De gedragscode die door de financiële toezichthouder AFM
aan kredietverleners wordt opgelegd, is onlangs strenger geworden. En met ingang
van morgen moet elke vorm van leenreclame voortaan de waarschuwing ‘Let op! Geld
lenen kost geld’ bevatten. Met daarbij het logo van een man met een blok aan
zijn been.
Maar de nieuwe maatregel voldoet niet. „De slagzin is niet
spannend genoeg”, zegt Jaarsma. „Ze schrikt niemand af.” Ook Bart de Nie,
secretaris van de Vereniging van Financieringsondernemingen in Nederland, is
ontevreden. „Het logo lijkt op iemand die ontsnapt is uit de gevangenis. In onze
branche wordt daar lacherig over gedaan.”
Een aantal experts vreest dat de
regeling zijn doel voorbijschiet. „Het populaire verhaal dat kredietverleners de
klant volstoppen met leningen, is niet meer van deze tijd”, zegt
kredietspecialist Toon Sanders, voordien actief bij De Lage Landen en sinds
begin dit jaar onafhankelijk adviseur. „De misleiding komt uit een andere hoek.”
Er is een moordende concurrentie aan de gang. „De leningen zelf worden met
verlies verkocht en dat verlies wordt gecompenseerd door er
verzekeringsproducten aan te koppelen”, zegt hij. En de premie wordt niet in
maandelijkse schijven maar in één keer betaald, door middel van een zogeheten
koopsompolis.
„Mensen hebben dat niet in de gaten”, zegt Sanders. „Ze denken
dat ze mooi beschermd zijn tegen allerlei tegenslag, maar betalen daar een hoge
prijs voor.” Vaak wordt aan de lening ook een belegging gekoppeld. Met de
opbrengst hiervan wordt een deel van het kapitaal afgelost. Maar als het
beursklimaat ongunstig is, blijft de klant met een restschuld zitten.
Volgens Sanders ontsnapt dit soort valkuilleningen aan het toezicht van de
AFM. Die laatste ziet wel toe op de gedragscode die moet voorkomen dat mensen
teveel lenen. „Maar het verzekeringsproduct zelf valt buiten dat regime”, zegt
Sanders.
Volgens de AFM zijn er de laatste jaren diverse klachten
binnengekomen over diensten en producten van DSB Bank. Er loopt een onderzoek.
DSB Bank zelf ontkent zijn klanten te misleiden. „In het kader van de
zorgplicht vragen wij ons clientèle om zich in te dekken tegen werkloosheid of
een overlijden. Maar ze kunnen die polis ook elders afsluiten”, zegt
woordvoerder Klaas Wilting. De nieuwe regeling voor leenreclame wordt volgens
hem zorgvuldig toegepast door DSB Bank.
Minder bekend is dat de bank ook de
slagzin ‘geldlenenkostgeld’ als domeinnaam heeft geregistreerd . Wie daarop
klikt komt op een portaal voor geldzoekers terecht, met daarop alle producten
van DSB Bank.
Leenreclames: waar moet je op
letten?
Ga niet in op leenreclame die zegt dat een notering bij het
Bureau Krediet Registratie (BKR) geen probleem is: dit bureau houdt mensen met
betaalachterstand bij.
Wees op je hoede voor kredietverkopers die „snel geld
lenen” of je aanvraag „in twee minuten” regelen. Voor je het weet, zit je vast
aan veel te dure voorwaarden.
Minikredieten per sms vallen niet onder het
toezicht van de AFM. Ook roodstand bij een creditcard niet, als de betaaltermijn
korter is dan drie maanden.
Koppelverkoop is verboden: je bent nooit
verplicht een ander product erbij te nemen.
Opgelet als je rente betaalt per
rekening courant. Is die na een bepaalde periode variabel, dan ben je
gezien.