de
Volkskrant, Economie, 29 mei 2004
Achtergrond
Door
Hanno Bakkeren
Het Dutch
Securities Institute denkt dat de aandelenlease niet het laatste grote
financiële schandaal zal zijn. Beleggingshypotheken en pensioenproducten zitten
al in de wachtkamer.
Kan dat eigenlijk wel,
dat de directeur van de stichting die moet waken over de integriteit van de
effectenbranche, zelf naar hartelust belegt? Ja, zo oordeelt de directeur in
kwestie, Kees Oosterholt van het Dutch Securities Institute (DSI), zelf. 'Voor
de goede orde: Mijn vrouw beheert thuis de beleggingsportefeuille, maar ook als
ik het zelf zou doen zie ik geen enkel bezwaar.'
Oosterholt en zijn
collega's zitten als loket voor geschillen tussen gedupeerde beleggers en hun
vermogensbeheerders en beleggingsadviseurs weliswaar dicht op het vuur, maar
daarmee beschikken ze nog niet over koersgevoelige informatie, zo bezweert
Oosterholt.
DSI viert dit jaar
zijn eerste lustrum. Ethiek en integriteit zijn en blijven de speerpunten van
het DSI-beleid. En dat begint volgens Oosterholt zijn vruchten af te werpen. In
vijf jaar tijd heeft DSI ruim zesduizend effectenspecialisten 'goedgekeurd' en
in het register bijgeschreven. En hoewel een DSI-registratie niet wettelijk
verplicht is, kan een beetje adviseur of handelaar er niet meer omheen.
Oosterholt: 'Een headhunter vertelde me laatst dat niet-geregistreerde
effectenspecialisten feitelijk onbemiddelbaar zijn voor een serieuze baan. 'Dat
geldt helemaal voor de circa vijftien geregistreerden die DSI jaarlijks berispt,
schorst, of zelfs royeert: handelaren die zich niet aan de beursregels houden of
adviseurs die hun klanten hebben bedonderd.
In de aandelenhandel
gaat veel geld om en dat trekt altijd wel een paar onfrisse types aan. Dankzij
de impliciete registratieplicht zijn oplettende beleggers -'controleer altijd
eerst of je adviseur of handelaar DSI-geregistreerd is'-volgens Oosterholt
eindelijk van de onverbeterlijke 'hit-and-run-types' verlost: louche types die
zonder scrupules hun zakken vullen om even later doodleuk ergens anders op te
duiken om de stunt te herhalen.
Maar helaas beperken
de financiële schandalen zich niet tot deze kleine jongens. Zo volgt Oosterholt
met meer dan gemiddelde belangstelling het deze week gestarte juridische gevecht
tussen Dexia en de Stichting Leaseverlies. Eigenlijk een
typische klus voor DSI's klachtencommissie, ware het niet dat de enorme omvang
DSI al snel boven het hoofd groeide. De ruim 1500 leaseklachten die vorig jaar
binnenkwamen zijn in afwachting van de bemiddelingspoging van de door minister
Zalm in het leven geroepen Commissie Oosting in de wacht gezet. Oosterholt: 'De
tien modelzaken die we begin dit jaar hebben gepresenteerd, moeten onze
klachtencommissie,maar ook andere juristen en bemiddelaars als spoorboekje
dienen om tot een oplossing te komen.' Kort samengevat oordeelde DSI dat er geen
sprake was van misleiding van lease-klanten, maar de uitspraken bieden wel
uitzicht op kwijtschelding van eventuele restschulden.
Ook Oosterholt heeft
al een tijdje niets van Oosting gehoord, hetgeen doet vrezen dat een definitieve
oplossing nog altijd ver weg is.
Dat weerhoudt
Oosterholt er niet van voorbij de leaseaffaire te kijken. Nieuwe massaschandalen
liggen volgens hem op de loer. 'En dat terwijl het nu politiek en
maatschappelijk volstrekt onaanvaardbaar is dat mensen op basis van valse
verwachtingen massaal in financiële problemen komen.'
Grootste kanshebbers
voor een volgend maatschappelijk schandaal zijn volgens Oosterholt – in
willekeurige volgorde – beleggingshypotheken, overkreditering en
pensioenvoorzieningen. 'Mensen die op aanraden van hun adviseur toch voor dat te
dure huis met de beleggingshypotheek hebben gekozen komen nu massaal in de
problemen.' Het is volgens hem een van de vele uitwassen binnen de financiële
dienstverlening waarbij intermediairs hun klanten 'stelselmatig in een te groot
pak hebben gehesen'. Je ziet het ook aan de explosieve groei van het consumptief
krediet, waarmee mensen zich tot hun nek in de schulden hebben gewerkt.
En bij de Ombudsman
Verzekeringen stromen de klachten over allerhande pensioenplannen inmiddels
binnen, weet Oosterholt. 'Zo'n pensioenplan blijkt een risicovolle
beleggingsconstructie en aan het eind staan mensen tot hun stomme verbazing met
lege handen.' Op zich geen ramp, tenminste, als mensen zich er op voorhand van
bewust zijn dat ze een loterijticket kopen. Maar helaas nemen niet alle
tussenpersonen het volgens Oosterholt even nauw met hun zorgplicht.
Tussenpersonen kennen
evenwel geen DSI-registratie en zodoende staat Oosterholt bij eventuele
wanpraktijken machteloos. 'We willen die intermediairs er graag bij betrekken,
vooral omdat bij veel huidige financiële producten de grens tussen verzekeren,
beleggen en hypotheken steeds verder vervaagt. Denk aan de eerder genoemde
beleggingshypotheken.' Ook grootbanken maken zich met de introductie van
'financiële adviseurs en planners' schuldig aan deze vertroebeling. 'Waar je
vroeger met specialisten te maken had, zie je nu overal generalisten opduiken
die natuurlijk niet overal goed in kunnen zijn.'
'Als je je als
adviseur opwerpt, moeten mensen op je kunnen vertrouwen, zij het niet blind.'
Oosterholt is blij dat de op handen zijnde Wet financiële dienstverlening (Wfd)
beleggers nadrukkelijk op hun eigen verantwoordelijkheid wijst. 'Beleggers zijn
nogal schizofreen in hun eisen en verwachtingen', zo stelt hij. 'Ze willen het
beste advies, maar het mag niets kosten. De adviseur moet zijn geld dus
verdienen aan de producten die hij verkoopt, maar wordt tegelijkertijd geacht
volledig onafhankelijk te opereren.' Een droomwereld, en hoewel de Wfd de
belegger meer bescherming moet bieden, doemt daar meteen een nieuw gevaar op:
'Hoe meer beleggers op wettelijke bescherming gaan vertrouwen, hoe
onvoorzichtiger ze worden. Niet doen. Wees assertief en blijf doorvragen, want
dat is niet alleen een recht maar ook een plicht.'
DSI bemiddelt, toetst en straft
Het Dutch Securities Institute, waar 16 mensen
werken, wil de kwaliteit van de Nederlandse effectenmarkt verhogen en het
vertrouwen daarin van het beleggend publiek vergroten. DSI onderwijst, toetst en
bestraft haar geregistreerde handelaren en adviseurs en bemiddelt bij
conflicten, zowel tussen leden, als tussen leden (banken en commissionairs) en
beleggers. In 2003 steeg het aantal bij DSI ingediende klachten dramatisch, maar
volgens directeur Kees Oosterholt, vlakte de klachtenstroom in de tweede helft
van het jaar af. Voor 2004 verwacht hij niet boven de 500 klachten uit te komen.
Het aantal geregistreerde effectenhandelaren en beleggingsadviseurs daalde
juist: de voorspelbare nasleep van de jarenlange beursmalaise, aldus Oosterholt.
Klagen bij DSI is laagdrempelig en goedkoop. Kiezen voor voor DSI betekent wel
afzien van juridische stappen. Wie zijn klacht afgewezen ziet worden, kan zijn
geluk niet nog eens beproeven bij de rechter en vice versa. Zie
www.dsi.nl
Copyright: Bakkeren, Hanno