DSB aan de schandpaal

DSB staat te kijk en goed ook. Na jaren van steeds aanzwellende kritiek worden Dirk Scheringa en de zijnen nu van alle kanten onder vuur genomen en hebben beterschap moeten beloven. Hoe het na twintig jaar DSB zo ver heeft kunnen komen.

DOOR WILLEMIEN SCHENKEVELD

'DSB wil incasso op een nette manier'
WOGNÜM - Indien DSB verkeerde incassopraktijken hanteert, zal daar een einde aan komen, aldus woordvoerder Klaas Wilting.
DSB hanteert ongebruikelijk harde incassomethoden, stellen critici van DSB zoals de stichting Hypotheekleed, Platform Aandelenlease en DSBramp.nl. DSB's eigen incassobureau Inspectrum zou erg snel worden ingeschakeld en mensen zwaar onder druk zetten, niet zozeer om alsnog het geld over te maken, maar om een 'acte van cessie' te tekenen. Daarmee kan DSB betalingen verder direct incasseren via beslaglegging op het loon. Volgens de critici komen gezinnen zo klem te zitten en hebben andere schuldeisers het nakijken. „Dit is wérkelijk geen normale gang van zaken in de incassowereld", vindt Piet Koremans van het Platform Aandelenlease. Voorzitter Jet Cremers van de Nederlandse Vereniging van Incasso Ondernemingen zegt: „Het laten tekenen van een acte van cessie is niet iets waar ik elke dag mee te maken heb." Maar ze wijst erop dat Inspectrum lid is van de NVIO en voldoet aan het keurmerk. Namens DSB zegt Klaas Wilting verbaasd te zijn over de kritiek op Inspectrum. „Voorzover ik weet, gaan ze op een keurig nette wijze met mensen om. Maar wij willen 100 procent tevreden klanten. Als er bij Inspectrum iets verkeerd gaat, moet dat zo nodig verboden worden."

Dreigende rechtszaken van honderden cliënten. Een onderzoek door de Autoriteit Financiële Markten. Uiterst negatieve publiciteit van Radar, Kassa en andere media. Een speciaal aan DSB gewijde, woedende website. 'Wolf in schaapskleren', 'de Nederlandse Berlusconi' en andere bijnamen voor Dirk Scheringa. Nee, het voorjaar van 2009 is niet echt een piekmoment in de geschiedenis van de Dirk Scheringa Beheer groep. De kritiek liegt er niet om. Er zijn 'relatief veel signalen en klachten' over DSB, zegt de toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM). „DSB werkt mensen bewust in de schulden", zegt Piet Koremans van Platform Aande-lenlease. „DSB stapelt: eerst een lening, dan een hypotheek, dan een dure overlijdensrisicoverzekering, dan een woekerpolis. Dat ken ik nergens anders van", zegt voorzitter Bert Oude Middendorp van de stichting Hypotheekleed, die honderden kwade DSB-cliënten bijstaat.

Beleid aangepast

En DSB? Dat wijdt zich nu aan damage control. De bank heeft kortgeleden zijn beleid aangepast om een veroordeling door de AFM te ontwijken. Heeft na jaren opeens een schikking getroffen over een slepende aandelenlease-affaire. Heeft vijftien man klaar zitten om met kwade cliënten te onderhandelen. Bestuurder Hans van Goor verschijnt met een brede glimlach bij Tros Radar en belooft nieuwe hypotheekklanten een 'tevredenheidsgarantie'. 'Want we willen de beste consumentenbank van Nederland zijn', luidt nog steeds de slogan. DSB groeide in twintig jaar uit tot één van de allergrootste verstrekkers van krediet aan particulieren. Maar de laatste jaren is de kritiek aan het aanzwellen. En niet alleen op de vele leenspotjes van Frisia, Becam en andere DSB-dochters. Vooral berucht werd het aandelenleaseproduct Hollands Welvaren Select. Wat werd verkocht als spaarrekening met zonnige vooruitzichten, bleek in feite een risicovol en kostbaar beleggingsproduct. DSB werd vanaf 2004 meermalen veroordeeld, door toezichthouder AFM, 'beurswaakhond' DSI en verschillende rechters. Ook op andere punten, zoals misleidende reclame en onduidelijke informatie over rentepercentages, werd DSB bekritiseerd. Rond 2005 deed de AFM zelfs (vergeefs) aangifte bij het OM.

Kritisch

Ook werden de eerste kritische televisie-items over DSB gemaakt. En in de Tweede Kamer gingen in 2006 de eerste stemmen op om die zee aan leenspotjes te verbieden. Ondertussen wist DSB wel politieke coryfeeen aan zich te binden. Zoals Robin Linschoten en Ed Nijpels, die in de Raad van Commissarissen kwamen. Zoals Gerrit Zalm, die in 2007 en 2008 financieel directeur was. Veel korter echter hield zijn opvolger Frank de Grave het uit: die stapte 18 mei jl.na amper twee maanden alweer op. 'Onvoldoende match in de persoonlijke verhoudingen binnen de raad van bestuur’ luidde de persverklaring. Kortom, flinke ruzie. Zouden de rapen gaar zijn? Want sinds enkele maanden heeft de kritiek zijn hoogtepunt bereikt. Na SP-Kamervragen over de verkooppraktijken van DSB, werd in maart bekend dat de AFM bezig was met een onderzoek naar DSB. En niet zomaar een routine-onderzoek. Kort daarop stond DSB te kijk in de studio van Tros Radar. Hier verscheen de stichting Hypotheekleed met een serie schrijnende verhalen over zo'n honderd DSB-clienten. Zoals het
echtpaar Brammer uit Schagen - hij parketlegger, zij bejaardenverzorgster - die door DSB waren opgescheept met een hypotheek van 331.000 euro, terwijl hun huis maar 205.000 euro waard. is. „Binnen twee uurtjes was het geregeld", vertelde mevrouw Brammer, die inmiddels niet meer weet hoe ze ooit nog uit de schulden moet komen. Geloof niet dat dit een ongelukkige uitzondering is, zeggen mensen die de strijd met DSB zijn aangegaan. Integendeel. Volgens hen heeft DSB de laatste jaren een vaste werkwijze gehanteerd. Eerst werden klanten gelokt met een superlage 'variabele' rente. In een persoonlijk gesprek met wat snelle berekeningen op een papiertje werd vervolgens niet alleen een lening of hypotheek verkocht, maar óók overlijdensrisico-en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Terwijl men soms al prima verzekerd was. Dat joeg de lening of hypotheek flink op.
Ten slotte werd de klant liefst nog een woekerpolis als Hollands Welvaren verkocht. En dan? Dan ging na een korte periode de 'variabele' rente opeens omhoog. Maar opzeggen bleek duur. Of onmogelijk, omdat geen andere bank zo'n hoge hypotheek wilde verstrekken. En dus waren de mensen overgeleverd aan DSB. Woordvoerder Klaas Wilting van DSB verwerpt deze verhalen als 'absolute onzin'. „We hebben tienduizenden klanten, natuurlijk zijn daaronder mensen die niet tevreden zijn. Die vind bij elke bank." Maar van stelselmatig agressieve verkoop en het regelmatig verstrekken van risicovolle leningen is geen sprake, zegt Wilting. „Wij zijn een commerciële bank, wat voor belang hebben wij erbij om mensen geld te lenen dat ze niet terug kunnen betalen? Dat zou toch wel héél erg dom zijn. Wij adverteren heel veel en daardoor lijkt het of we voor iedereen open staan. Maar negen van de tien mensen wijzen we af." „Dat zegt Wilting steeds, maar het overtuigt me niet"; zegt hypotheek bemiddelaar Pieter Leijssen, die voor Stichting Hypotheekleed dossiers bekeken heeft. Volgens Leijssen bezit DSB een bijzondere positie ten opzichte van gewone 'kredietboeren', sinds ze als bank de hele keten van kredietverstrekking onder controle hebben. „En ze nemen zeker wél risicogevallen aan. Dat is een keuze, zo werken banken wel vaker, kijk maar hoe de kredietcrisis is ontstaan." Ook Jelle Hendrickx, financieel adviseur voor Hypotheekleed, is stellig: „DSB steekt er afgelopen jaren met kop en schouders bovenuit als het gaat om verstrekken van risicohypotheken."

Laag basisloon

Volgens dagblad De Pers, dat oud-medewerkers sprak, krijgen verkopers een laag basisloon en moeten dat zien aan te vullen met provisies. En dochterbedrijven worden tegen elkaar opgezet om een hoge omzet te genereren. „Flauwekul!", reageert Klaas Wilting. „Labels worden niet tegen elkaar opgezet, verkopers hebben geen bijzonder laag basisloon. Inmiddels zijn onze medewerkers goed ziek van zulke ongefundeerde kritiek." Hoe dan ook: inmiddels zijn de procedures aangescherpt bij DSB. Kan ook niet anders. Sinds 2006 en zeker sinds juli 2008 gelden er strenge regels. Zo bestaat er een 'zorgplicht' bij hypotheekadviezen. Hypotheken mogen niet te hoog zijn en mogen niet meer gepaard gaan met overbodige verzekeringen en onheldere beleggingsproducten. Voorzover onduidelijk was of DSB zich hier aan hield, is dat nu voorbij. De bank heeft de afgelopen weken de nodige veranderingen doorgevoerd. Constructies als een variabele rente en in één keer te betalen koopsompolissen worden per heden niet meer gehanteerd. Verkopers van DSB moeten klanten voortaan helder voorlichten. En hypotheekklanten krijgen ruim bedenktijd. Kortom, alles waar de Autoriteit Financiële Markten DSB over in de nek hijgt, wordt verbeterd. „Het is ons menens", verklaarde topman Hans van Goor deze week op televisie.

Geen keus

DSB heeft geen keus, kun je zeggen. Hoe nu verder? Binnenkort wordt de uitspraak van de AFM verwacht, en daar wachten velen in spanning op. Verder liggen er via Hypotheekleed zo'n 130 dossiers van kwade cliënten bij DSB. Die hoopt er via bemiddeling uit te komen, maar Hypotheekleed dreigt met een gang naar de rechter en voert de druk op: „DSB moet de door haar veroorzaakte shit echt opruimen en niet alleen pleisters willen plakken." Ook anderen roeren zich. Het Platform Aandelenlease verzamelde al 'honderden mails'. En er is nu een site DSBramp.nl, waar iedereen zijn gal mag spuwen en raad vragen. Een charmeoffensief is niet genoeg, DSB zal zich echt moeten bewijzen.

Geschiedenis

DSB is nu 22 jaar oud. In 1977 maakte ex-politieagent Dirk Scheringa vanuit zijn woning in Opmeer van zijn hobby zijn werk en begon belastingadvieskantoor Buro Frisia. Dat was het prille begin van het DSB-imperium, met zijn vele labels als Becam, Lenen.nl en Postkrediet. Via een enorme reclamecampagne werd DSB groot in het lenen aan particulieren: de bank heeft nu een marktaandeel van zo'n 17 procent. Maar daarmee is de ambitie niet gestild. Sinds de groep eind 2005 het felbegeerde predikaat 'bank' kreeg, is de wens 'dé consumentenbank van Nederland te worden'. Volgens DSB stromen de spaarders toe.

WILLEMIEN SCHENKEVELD