Dexia als slachtoffer
 
Voor de Staat komt miljardenclaim in zicht
 
DE WET OP HET CONSUMENTENKREDIET is van toepassing op aandelenleaseproducten. Naar nu blijkt,  concluderen ook de geheime Beslismodules Aandelenlease dit in de laatste versie van december 2005. Daarmee handhaaft deze laatste versie een hoofdpunt van de vorige versie van dit document, die afgelopen week via deze krant uitlekte. De documenten vormen een advies van een landelijke werkgroep van gespecialiseerde rechters aan de andere rechters in het land. Hun bedoeling is hiermee de rechtseenheid en rechtszekerheid in de aandelenlease-affaire te bevorderen.
 
Rechters spreken alleen recht via hun vonnissen. Andere documentatie die de rechterlijke macht produceert, is juridisch van generlei waarde. Rechtsstatelijk gezien moet dat vooral zo blijven.
Maar in politiek en maatschappelijk opzicht zijn de Beslismodules belangwekkend. Hun inhoud wordt bekend in het vacuüm dat is ontstaan doordat het gros van de leaseprocedures is bevroren tijdens het mogelijk algemeen verbindend verklaren van de Duisenberg-schikking.
Waar vonnissen schaars zijn, wint pre-jurisprudentie aan belang als referentiekader, niet alleen voor niet-juristen.
 
Het is ook nogal wat, wat de werkgroep aan gebreken in de aandelenleasecontracten aanwijst. Allemaal huurkoop, terwijl veel contracten niet aan de vereisten daarvoor voldoen. Het product valt onder de Wet op het consumentenkrediet (Wck), terwijl marktleider Dexia alles zonder Wck-vergunning verkocht. Dexia was ook niet de enige zonder zo'n vergunning. Tussenpersonen werkten alleen in het belang van de aanbieders, niet van hun klanten. De bijzondere zorgplicht van banken en de Nadere Regeling 1999 zijn van toepassing, terwijl Dexia dat ontkent en die eisen niet nakwam.
 
De rechters maken duidelijk dat gerede twijfel over leasecontracten niet beperkt is tot enkele onverzoenlijke klanten. Bij een product met zo veel gebreken is niet vol te houden dat de kopers alleen slachtoffer zijn van hun hebzucht. Maar met zo veel gebreken kan de schuldvraag niet beperkt blijven tot Dexia en zijn klanten. Want hoe kon de verkoop van deze gebreken aan driekwart miljoen mensen de overheid en toezichthouders PVK, DNB en AFM passeren?
 
Lease-aanbieder Fortis betrekt de rol van minister Zalm (Financiën) inmiddels in rechtszaken. Dexia volgt dit met argusogen. Zalm zei in 1999 dat lease niet onder de Wck viel. In 2001 zei Zalm dat dit wel het geval was. Waarom kon Dexia dan nog tot in 2003 zonder Wck-vergunning werken? Bronnen in politiek Den Haag houden inmiddels rekening met het scenario dat Dexia als slachtoffer van een falende overheid en falend toezicht schade op de Staat verhaalt.
 
VASCO VAN DER BOON
 
Copyright (c) 2006 Het Financieele Dagblad